«Кыһын Саха сириттэн саҕаланар» бэстибээл чэрчитинэн, үгэскэ кубулуйбут норуот биһирэбилин ылбыт «Тоҥ балык-2024» күрэҕэ “Түмсүү”култуура дьиэтигэр «Байанай» ыйыгар ыытылынна. Нэһилиэкпит хорсун-хоодуот эр бэртэрэ кыстыкка бэлэмнэнэн балыктаан, бултаан -алтаан үөрэ-көтө дьиэлэригэр-уоттарыгар кэлбит кэмнэригэр буолла.
Быйылгы «Тоҥ балык-2024» күрэхпит, А. Д. Макарова аатынан Дьокускайдааҕы култуура салаатын 3 куурсун устудьуона «Түмсүү» култуура дьиэтин методиһа Алексей Андриянович Горохов түмүктүүр Дипломнай үлэтин, хотугу норуоттар үгэстэрин, култуураларын тарҕатар сыалтан ыытылынна. Саалаҕа мустубут көрөөччүлэри дириэктэр А.Х. Горохов киирии эҕэрдэ тылынан истиҥник эҕэрдэлээтэ. Күрэҕи иилээн-саҕалаан ыыттылар култуура үлэһиттэрэ: Алексей Горохов уонна Туяра Бубякина.
Күөн — күрэс үс түһүмэҕинэн ыытылынна: ол курдук «Чараас кыһыы», «Үрдүк кыһыы» уонна дьон биһирэбилин ылбыт, балыктан оҥоһуллар бастыҥ бүлүүдэбит «Индигирка» салаат астааһына, киэргэтиитэ. Түһүмэхтэр бириэмэнэн хааччахтаах, биэстии мүнүүтэ ыытылыннылар.
Дьүүллүүр сүбэҕэ тымныыга – куйааска, буһан – хатан, сырыы бөҕөтүн сылдьыбыт нэһилиэкпит чулуу дьоно: Барабанский Николай Владимирович уонна Слепцов Геннадий Спиридонович үлэлээтилэр. Ону тэҥэ олохтоох оскуола учуутала Кириллова Марфа Ивановна дьүүллээтэ. «Тоҥ балык — 2024» күрэх кыттааччыларынан кэргэнниилэр: Ульяна Егоровна, Маркел Иванович Слепцовтар; Екатерина Алексеевна, Антон Владимирович Протодьяконовтар; Ульяна Ильинична, Савва Михайлович Захаровтар буоллулар.
Бастакы түһүмэххэ — «Үрдүк кыһыыга» 5 мүнүүтэ иһигэр- эр киһи балыгы хатырыктаан, кыһыытын кыһыахтаах, оттон көмөлөһөөччүтэ үрдүктүк сааһылаан таһаарыахтаах. Манна саамай үрдүктүк сааһылаабыт, бириэмэттэн тахсыбатах кыттааччылар- Захаровтар кыайыылаах буоллулар.
Иккис түһүмэххэ кыттааччылар «Чараастык кыһыы» түһүмэҕин ааһыахтаахтар.
Манна кыттааччы тоҥ балыгы уһуннук кыһан түһэриитэ учуоттанна. Кыттааччы тоҥун кыһыытын 5 мүнүүтэ иһигэр кыһыахтаах, уһуна А4 кумааҕы туоратыттан уһун буолара ирдэннэ. Саамай «чараастык кыһан” Протодьяконовтар дьиэ кэргэннэрэ кыайда.
Үһүс түһүмэххэ кыттааччылар «Индигирка» салааты бэриллибит бириэмэҕэ оҥорон-киэргэтэн дьүүллүүр сүбэ иннигэр көрдөрдүлэр. Түмүк түһүмэххэ бүлүүдэ киэргэтиитэ, ураты көстүүтэ уонна амтана сыаналанна. Манна эмиэ Захаровтар бүлүүдэлэрэ бастыҥ бүлүүдэ ааттанна.
Дьүүллүүр сүбэ түмүгүнэн кыайыылаах аатын кэргэннии учууталлар Ульяна, Савва Захаровтар ылан үөрүүлэрэ үксээтэ. Күрэхпит кыттааччылара хас биирдии түһүмэх кэнниттэн тоҥ балыгынан кэлбит ыалдьыттары, көхтөөх «ыалдьааччыларын” күндүлээтилэр, дьон биһирэбилин ыллылар.
Биирдиилээн дьоҥҥо «Улахан балык»: Чыыр, Суокур, Сордоҥ күрэҕэр улахан куонкурус биллэриллиннэ. Бу күрэххэ кыттааччылар киэн туттар саамай улахан балыкпытын — чыыры уонна сордоҥу ыйааһыннаан куоталастылар. Манна Мария Сидоровна Горохова 4 киилэ 800 грамнаах саамай улахан чыыр балык хаһаайына, онтон күрэхпит кыттыылааҕа Антон Протодьяконов 5 киилэ 750 грамнаах улахан сордоҥ хаһаайына буоллулар, бириискэ тигистилэр. Кыттааччылар баҕаларынан балыкка аукцион эмиэ ыытыллан кэлбит дьон сэргэхсийдэ, көхтөөхтүк кытынна.
Күрэх түмүгүн убаастабыллаах дьүүллүүр сүбэ иһитиннэрдэ. Күрэхпит “Тоҥ балык -2024” кыттыылаахтарыгар Добун суруктар уонна сыаналаах бириистэр туттарылыннылар. Эҕэрдэ ырыаларын бэлэх ууннулар: Христина Бубякина, Коля Емельянов; Алексей Горохов, Сергей Колесов, Туяра Бубякина уонна дуэт.
Ытыктабыллаах киһибит Семен Николаевич Томскай хоһоонунан дьоро киэһэбит түмүктэннэ. Күрэххэ кыттыыны ылбыт көхтөөх дьоммутугар Семен Дьяконов аатынан култуура дьиэтин аатыттан махталбытын тиэрдэбит. Байанайгыт арыаллаатын, ситиһии сиэттистин!
Елизавета Горохова